Lubin: List otwarty ws. odkrywki

Szanowny Panie Ministrze,
z ubolewaniem przyjęłam Pańską, wygłoszoną w trakcie audycji radiowej „Salon Polityczny Trójki” (12.11.2012), krytykę stanowiska doradcy Prezydenta RP ds. społecznych Pana Henryka Wujca, który zaproponował zainicjowanie rozmów przy „okrągłym stole” w sprawie, powodującej jeden z ... największych konfliktów społecznych jakie wybuchły w ostatnich latach (cyt. „Rzeczpospolita”, 9.11.2012) i dotyczącej rządowych planów budowy nowych kopalni odkrywkowych węgla brunatnego. Rozmowy takie mogłyby się odbyć np. w ramach prezydenckiego Forum Debaty Publicznej, gdzie wysłuchane zostałyby wszystkie strony konfliktu w tym przedstawiciele społeczności lokalnych, naukowcy i organizacje pozarządowe. Ta niezwykle cenna propozycja, której już od kilku lat nie mogliśmy się doczekać ze strony rządu, padła w trakcie spotkania delegacji gmin zagrożonych budową kopalni odkrywkowych w Kancelarii Prezydenta RP, 7 listopada br.
Bezpośrednią przyczyną rozmowy z doradcą Prezydenta RP był kolejny protest reprezentantów gmin zagrożonych eksploatacją węgla brunatnego metodą odkrywkową zorganizowany tego dnia pod Ministerstwem Gospodarki, przez Ogólnopolską Koalicję „Rozwój TAK - Odkrywki NIE”.
Obecne, forsowane bez żadnej refleksji wbrew woli społecznej, plany zakładające budowę kopalni odkrywkowych na złożach „Gubin” i „Legnica”, czyli tam gdzie w 2009 r. odbyły się nieuszanowane przez władze państwowe ale prawomocne tj. ważne i wiążące referenda, mogą skutkować wysiedleniem 30 tys. ludzi oraz nieodwracalnym zniszczeniem tysięcy hektarów lasów, pól uprawnych oraz olbrzymich terenów mieszkalnych wyposażonych w pełną infrastrukturę komunalną z drogami, szkołami, boiskami, kościołami i cmentarzami. Nie wierzę, że jako konstytucyjny Minister Środowiska nie wie Pan, że budowa nowych kopalni węgla brunatnego doprowadzi do katastrofy nie tylko w wymiarze społecznym, ekonomicznym ale też środowiskowym. W pochodzących jeszcze z lat 70-tych ubiegłego wieku planach zagospodarowania złóż węgla brunatnego „Legnica”(oryginał dostępny w archiwum gminy) znajduje się zapis cytuję: „...Odkrywkowa eksploatacja węgla wywoła między innymi zachwianie stosunków wodnych na niespotykaną dotąd skalę, co objawi się określonymi skutkami w sferze leja depresyjnego i pogorszy zdecydowanie warunki bezpieczeństwa powodziowego”. Obecnie w całej Polsce zniszczeniu może ulec obszar zbliżony do powierzchni Trójmiasta (ok. 400 km2), co negatywnie wpłynie także na ekosystem, liczne gatunki roślin i zwierząt znajdujące się na tym terenie. Jak sam Pan powiedział we wspomnianej audycji radiowej,opowiada się Pan za zapisanym w Konstytucji (art. 5) zrównoważonym rozwojem, który w naszym rozumieniu w żadnym razie nie może polegać jedynie na obronie interesów sektora węglowo-energetycznego!
Z uwagi na niepodlegające dyskusji kontrowersje związane z udokumentowanym wpływem kopalni odkrywkowych na środowisko naturalne, wydawać by się mogło, że Pański resort powinien być żywo zainteresowany wzięciem udziału w spotkaniu wszystkich zainteresowanych sprawą stron, np. pod życzliwym patronatem Pana Prezydenta Bronisława Komorowskiego. Tym bardziej zaskoczeni jesteśmy faktem, iż uważa Pan takie spotkanie za zbędne.
Najwyższe zdumienie budzi też Pańska krytyka ekspertyzy dr inż. hab. Mariusza Kudełko prof. AGH, o zewnętrznych kosztach spalania węgla brunatnego z projektowanych odkrywek. Zastosowany przez Profesora model makroekonomiczny jest oparty o obliczanie kosztów zewnętrznych spalania węgla brunatnego tj. koszty zdrowotne, zniszczenie materiałów, starty w uprawach oraz bioróżnorodności. Nie rozumiem na jakiej podstawie Pan Minister twierdzi, że koszty zostały zawyżone. Użyty do obliczeń model makroekonomiczny Eco Sense jest powszechnie wykorzystywany w szacowaniu kosztów zewnętrznych technologii energetycznych, jego poszczególne etapy zostały szczegółowo opisane w ekspertyzie. Do tej pory, nikt nie zarzucił błędów merytorycznych tejże ekspertyzie, której wyniki są skądinąd zgodne z zeszłorocznym raportem Europejskiej Agencji Środowiska na temat kosztów zewnętrznych zanieczyszczeń powietrza generowanych przez przemysł, w tym oczywiście sektor energetyczny. Jedyne uzasadnienie dla takiej krytyki jakie przychodzi nam obecnie do głowy jest takie, że ekspertyza ta w drastyczny sposób obnaża i podważa powtórzoną również przez Pana Ministra tezę o tym jakoby węgiel brunatny był najtańszym paliwem. Otóż jest zupełnie odwrotnie – koszty ukryte tak dobrze wyliczone przez prof. Kudełkę, a ponoszone przez całe społeczeństwo obalają ten mit w całości.
Jednocześnie pragnę wyrazić swoją nieustająca gotowość, w każdym miejscu i czasie, do debaty o problemach społecznych i ekologicznych, z którymi wiąże się realizacja planów budowy nowych kopalni odkrywkowych węgla brunatnego.
W imieniu Ogólnopolskiej Koalicji „Rozwój TAK Odkrywki NIE” Przewodnicząca Koalicji, Wójt Gminy Lubin
Irena Rogowska