Prawnik wyjaśnia: Kolumny pojazdów wojskowych

Wojna w Ukrainie powoduje potrzeby w zakresie dostarczania na terytorium Ukrainy sprzętu przeznaczenia wojskowego. Sprzęt dostarczany przede wszystkim przez kraje europejskie oraz Stany Zjednoczone Ameryki Północnej transportowany jest w dużej mierze przez terytorium Polski. W związku z tym widujemy coraz częściej kolumny pojazdów wojskowych poruszające się głównymi arteriami drogowymi kraju. Ruch pojazdów wojskowych odbywa się głównie w godzinach nocnych. Poruszając się w ruchu drogowym oraz napotykając transporty sprzętu wojskowego warto więc pamiętać o kilku zasadach wynikających z przepisów Prawa o ruchu drogowym (ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r.) oraz rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 2 września 2022 r. w sprawie okoliczności, w jakich są używane pojazdy uprzywilejowane w kolumnach.

Zgodnie z ww. rozporządzeniem wydanym na podstawie art. 53 ust. 4 Prawa o ruchu drogowym pojazdy uprzywilejowane w kolumnach są używane:

• 1) jeżeli zachodzi konieczność zapewnienia bezpieczeństwa osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, osób wchodzących w skład delegacji państw obcych lub organizacji międzynarodowych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub osób, które ze względu na dobro państwa należy objąć ochroną;
• 2) w czasie przemieszczania pojazdów Policji, sił zbrojnych, w tym państw obcych, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, straży pożarnej, Straży Granicznej, Służby Więziennej lub Służby Ochrony Państwa - jeżeli jest to niezbędne w związku z wykonywaniem zadań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego albo zadań na rzecz obronności kraju;
• 3) w czasie przejazdu związanego ze złożeniem listów uwierzytelniających nowo mianowanego ambasadora państwa obcego w Polsce;
• 4) w czasie transportu wartości pieniężnych lub transportu specjalnego, jeżeli ochrona transportu jest wzmocniona przez funkcjonariuszy Policji na podstawie odrębnych przepisów;
• 5) w czasie transportu dóbr kultury, wykonywanego na zlecenie ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub posiadającego gwarancje rządowe, którego ochrona jest wzmocniona przez funkcjonariuszy Policji.

Pojazdy uprzywilejowane w kolumnach mogą być również używane w trakcie realizacji programów szkolenia specjalistycznego lub doskonalenia zawodowego podmiotów wskazanych powyżej, jeżeli jest to niezbędne do osiągnięcia celów określonych w tych programach.

Zgodnie z art. 32 Prawa o ruchu drogowym liczba pojazdów jadących w zorganizowanej kolumnie nie może przekraczać:

• 1) samochodów osobowych, motorowerów lub motocykli - 10;
• 2) rowerów, wózków rowerowych lub hulajnóg elektrycznych - 15;
• 3) pozostałych pojazdów - 5.

Odległość między jadącymi kolumnami nie może być mniejsza niż 500 m dla kolumn pojazdów samochodowych oraz 200 m dla kolumn pozostałych pojazdów. Co istotne, jazda w kolumnie nie zwalnia kierującego pojazdem od przestrzegania obowiązujących przepisów ruchu drogowego. Zasady te nie są jednak stosowane do pojazdów uprzywilejowanych oraz pojazdów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, iż kierujący pojazdami Sił Zbrojnych RP poruszających się w kolumnie nie są obowiązani do przestrzegania przepisów ruchu drogowego, ani do zachowania określonej powyżej odległości między kolumnami. W razie więc naruszenia przez kierującego pojazdem Sił Zbrojnych RP przepisów ruchu drogowego, jego ewentualna odpowiedzialność będzie oceniana niezależnie od ewentualnej odpowiedzialności innych pojazdów w kolumnie oraz odpowiedzialności osób trzecich. W związku z poruszaniem się po krajowych drogach kolumn pojazdów sił zbrojnych innych państw (np. USA) należy uznać, że przepis ten dotyczy również zagranicznych pojazdów uprzywilejowanych i wojskowych.

Dla pozostałych użytkowników drogi istotny jest jednak inny przepis, który zabrania wjeżdżania między jadące w kolumnie pojazdy Sił Zbrojnych RP oraz pojazdy uprzywilejowane. Przejazd kolumny pojazdów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, w skład której wchodzi więcej niż 5 pojazdów, jest dozwolony pod warunkiem uzyskania zezwolenia wojskowego na przejazd drogowy, wydawanego przez właściwy organ wojskowy.